Thúc đẩy nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo thực chất

Thực hiện định hướng của Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, nhiều trường đại học đang đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Ghi nhận thực tế cho thấy, hàng loạt mô hình và cơ chế mới đã được triển khai, tạo động lực để giảng viên, sinh viên phát huy năng lực sáng tạo.

Trường ĐH Giao thông vận tải hiện đang đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo thông qua Trung tâm Khoa học Công nghệ Giao thông vận tải – đầu mối tập trung các hoạt động nghiên cứu, chuyển giao công nghệ của nhà trường.

Sinh viên Trường ĐH Giao thông vận tải nghiên cứu khoa học. Ảnh: NTCC

TS. Lương Xuân Chiểu, Giám đốc Trung tâm Khoa học công nghệ Giao thông vận tải cho biết, trường chú trọng tạo môi trường học thuật truyền cảm hứng, giúp sinh viên hình thành niềm tin và ý thức trách nhiệm với xã hội thông qua hoạt động nghiên cứu. Nhà trường cũng thành lập các câu lạc bộ, nhóm nghiên cứu nhằm khuyến khích sinh viên chủ động đến phòng thí nghiệm thực hành, sáng tạo.

Song song đó, trường mở rộng hợp tác với doanh nghiệp và đối tác quốc tế để huy động thêm nguồn lực nghiên cứu. Nhờ đội ngũ cán bộ được đào tạo bài bản và uy tín học thuật ngày càng cao, nhà trường đã thu hút nhiều dự án tài trợ quốc tế, tham gia các công trình nghiên cứu chung, seminar, hội thảo quốc tế. Những hoạt động này không chỉ giúp tăng nguồn kinh phí, mà còn nâng cao trình độ khoa học, giúp giảng viên và sinh viên tiếp cận tri thức, công nghệ tiên tiến của thế giới.

Cùng hướng tới mục tiêu gắn nghiên cứu với thực tiễn, ĐH Phenikaa xây dựng mô hình tích hợp đại học – doanh nghiệp với những cơ chế đột phá, xây dựng môi trường đổi mới sáng tạo toàn diện, tăng tính kết nối giữa nghiên cứu với đào tạo và thúc đẩy chuyển giao, thương mại hóa. Dựa trên kim chỉ nam là 11 nhóm công nghệ chiến lược theo Quyết định số 1131 của Thủ tướng Chính phủ, ĐH Phenikaa tập trung nguồn lực nghiên cứu và phát triển các công nghệ lõi thuộc các ngành công nghệ mới, công nghệ chiến lược cấp quốc gia, đưa vào ứng dụng các sản phẩm và chuyển giao quy mô công nghiệp với cơ chế đặt hàng - chào hàng sản phẩm giữa doanh nghiệp và ĐH.

Đại diện nhà trường cho biết, với định hướng đổi mới sáng tạo toàn diện và chiến lược phát triển dài hạn, ĐH Phenikaa đang tạo dựng môi trường truyền thụ và phát triển tri thức, thúc đẩy nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo thực chất.

Hạt nhân của đổi mới sáng tạo

Nhiều trường ĐH xem việc hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo là hướng đi đúng đắn, tạo "chất xúc tác" cho hoạt động nghiên cứu khoa học.

Mỗi năm Học viện Nông nghiệp Việt Nam triển khai từ 300-500 đề tài nghiên cứu với tổng kinh phí khoảng 5 tỷ đồng, tạo cơ hội cho sinh viên thực hành và hiện thực hóa ý tưởng. Vì thế, học viện còn được xem là vườn ươm ý tưởng khởi nghiệp của sinh viên. PGS.TS Trần Hiệp – Trưởng ban Khoa học và Công nghệ cho biết, nhiều sản phẩm đã thành công và đưa ra thị trường, thậm chí xuất khẩu. Điều này chứng tỏ tiềm năng lớn của sinh viên trong khởi nghiệp và đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Một số dự án đạt thành công bước đầu, được thị trường đón nhận và đánh giá cao.

Công tác đổi mới sáng tạo trong đội ngũ sinh viên và giảng viên Trường ĐH Bách khoa TPHCM (ĐH Quốc gia TPHCM) được triển khai từ năm 2010. Trường có nhiều chương trình hỗ trợ sinh viên và đã xây dựng giáo trình tài liệu đưa vào Chương trình giảng dạy trong sinh viên đại trà, có hệ sinh thái hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp.

GS.TS Mai Thanh Phong - Hiệu trưởng nhà trường thông tin, thực hiện Nghị quyết 57, trường sẽ tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp thông qua các quỹ đầu tư mạo hiểm của trường cũng như kêu gọi đầu tư từ bên ngoài. Đây là thế mạnh truyền thống vì trường có hệ thống doanh nghiệp từ hơn 150.000 cựu sinh viên, trong đó nhiều người thành đạt trong lĩnh vực công nghệ, những doanh nhân doanh nghiệp lớn hoạt động đa dạng phù hợp với lĩnh vực đào tạo của nhà trường.

Để khơi dậy tinh thần khởi nghiệp của sinh viên, Phân hiệu Trường ĐH Thủy Lợi (TPHCM) đã thành lập Trung Tâm hỗ trợ sáng tạo khởi nghiệp. PGS.TS Nguyễn Đăng Tính, Phó Giám đốc Phân hiệu Trường ĐH Thủy lợi cho biết, với mỗi đề tài các em tham gia được giải sẽ được cộng điểm khuyến khích trong quá trình học lý thuyết và mức kinh phí hỗ trợ là 1,2 triệu đồng/sinh viên.

"Các thành tựu khoa học và công nghệ của Phân hiệu Trường ĐH Thủy lợi đã mang lại tác động tích cực, rõ rệt đến sự phát triển của ngành Thủy lợi, góp phần đảm bảo an toàn nguồn nước, phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường cho khu vực phía Nam", PGS.TS Nguyễn Đăng Tính cho biết.

Đột phá trong chính sách đào tạo

Thông báo Kết luận số 45-TB/TGV của Ban Chỉ đạo Trung ương về Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, ĐH Quốc gia Hà Nội, ĐH Quốc gia TPHCM, ĐH Đà Nẵng và ĐH Bách khoa Hà Nội được lựa chọn để đầu tư trọng điểm làm hình mẫu cho hệ thống giáo dục ĐH.

Cả bốn ĐH sẽ được đầu tư trọng điểm từ nay đến năm 2030. Một số mục tiêu trọng tâm bao gồm phấn đấu lọt vào top 150 trường ĐH hàng đầu châu Á và có ít nhất một lĩnh vực xếp hạng 100 của thế giới.

Trước mắt, từ năm học 2026–2027, 4 ĐH trên cần miễn 100% học phí cho tất cả nghiên cứu sinh, cấp học bổng cho nhóm này thông qua cơ chế trả lương trợ giảng, trợ lý nghiên cứu. Trong chương trình đào tạo, nghiên cứu sinh tiến sĩ phải dành tối thiểu 10 tháng trao đổi nghiên cứu tại các viện nghiên cứu, ĐH hàng đầu thế giới.

Các trường bảo đảm 100% cơ sở vật chất phục vụ thực hành, thí nghiệm trong hoạt động đào tạo; nâng cấp thư viện, bảo đảm cung cấp tài nguyên, học liệu cho 100% người học. Bên cạnh đó, bảo đảm 100% cơ sở hạ tầng cơ sở vật chất, hệ thống, thiết bị, phần mềm cần thiết để phục vụ các phòng thí nghiệm nghiên cứu trong các lĩnh vực liên quan đến công nghệ chiến lược.

Cùng với đó, xây dựng cơ chế để giảng viên có thể được làm việc 1 năm tại phòng thí nghiệm, trung tâm nghiên cứu và phát triển của các tập đoàn, doanh nghiệp hàng đầu, cũng như tại các viện nghiên cứu và đại học uy tín trên thế giới sau mỗi 5 đến 7 năm công tác.

PGS.TS Nguyễn Phong Điền – Phó Giám đốc ĐH Bách khoa Hà Nội cho biết, Nghị quyết 57 và Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị đều nhấn mạnh đột phá về khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo. Như vậy, xác định công tác đào tạo và nghiên cứu khoa học phải song hành, bổ trợ cho nhau. Để đạt được điều này, phụ thuộc vào chính sách của từng trường. Trong đó gồm: cơ chế khuyến khích, tạo mội trường văn hóa học thuật, đổi mới sáng tạo; tập trung nguồn lực và mở rộng hợp tác “ba nhà”: Nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp – để thu hút nguồn lực xã hội.

(còn nữa)

Kết luận số 45-TB/TGV của Ban Chỉ đạo Trung ương đề ra mục tiêu và giải pháp, trong tháng 11/2025, ĐH Quốc gia Hà Nội, ĐH Quốc gia TPHCM, ĐH Đà Nẵng, ĐH Bách Khoa Hà Nội chủ trì xây dựng Kế hoạch hành động triển khai để đạt Top 150 Châu Á trong năm 2030, có ít nhất 1 lĩnh vực xếp hạng 100 của Thế giới theo bảng xếp hạng ĐH quốc tế uy tín, rõ lộ trình từng năm.

Các trường ĐH, viện nghiên cứu chủ động, khẩn trương đề xuất các dự án đầu tư hạ tầng khoa học và công nghệ kết hợp với các chương trình nghiên cứu và đào tạo nghiên cứu sinh; tập trung vào các ngành công nghệ chiến lược đã xác định và phù hợp với thế mạnh.

Nguồn: Báo Đại Đoàn Kết