Đường sắt Bắc - Nam đoạn Km3+456 (TP Hà Nội) bố trí đầy đủ rào chắn, hệ thống tín hiệu cảnh báo.

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo 

Chị Phương Anh, nhân viên gác chắn tại trạm gác đường ngang, đoạn Km3+456 (TP Hà Nội) đã có thâm niên hơn 30 năm gắn bó với nghề. Chị Phương Anh cho biết, mỗi trạm gác đều được trang bị cơ bản như camera giám sát đường sắt, phòng làm việc, đường truyền thẳng tín hiệu về cơ quan quản lý. Ngoài ra, tại các khu vực đường ngang đều được trang bị đầy đủ hệ thống tín hiệu đường sắt, đường bộ, gác chắn.

"Từ ngày 21/10, đơn vị quản lý sẽ tiến hành thay thế rào chắn kéo tay, bằng rào chắn tự động. Để thực hiện việc chắn tàu, nhân viên gác chắn chỉ cần sử dụng nút bấm tại gác trực. Gác chắn hiện nay đã cũ, rất nặng, đặc biệt vào những ngày mưa bão, nên chị em đẩy tay rất vất vả.

Chúng tôi mong mỏi từng ngày, được thay thế gác chắn tự động. Việc cải tiến vừa giúp nhân viên gác chắn bớt phần vất vả, vừa nâng cao kỹ thuật, an toàn hệ thống đường sắt", chị Phương Anh chia sẻ.

Chia sẻ thêm về các hệ thống báo tàu, chị Phương Anh cho biết, các trạm gác vẫn liên lạc thông tin bằng điện thoại cố định. Đường dây này luôn đảm bảo thông suốt 24/7, kể cả dịp lễ, Tết, giúp những chuyến tàu vận hành an toàn.

Luật Đường sắt 2025 được kỳ vọng sẽ tạo ra những đột phá trong phát triển ngành đường sắt Việt Nam, đặc biệt thông qua việc đẩy mạnh ứng dụng KHCN và thu hút đầu tư hiệu quả.

Luật Đường sắt 2025 được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 9 ngày 27/6, có hiệu lực thi hành từ năm 2026.

Theo đó, Luật Đường sắt 2025 đã dành riêng Điều 39 quy định về nghiên cứu, ứng dụng KHCN, chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực phát triển công nghiệp đường sắt.

Tại khoản 1 Điều 39 quy định, việc nghiên cứu, ứng dụng KHCN, chuyển giao công nghệ phải bảo đảm tiên tiến, hiện đại, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, phù hợp với quy hoạch mạng lưới đường sắt, pháp luật về đường sắt, pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, pháp luật về chuyển giao công nghệ và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Khoản 2 Điều 39 quy định, doanh nghiệp tham gia đầu tư, nghiên cứu, ứng dụng KHCN, chuyển giao công nghệ, phát triển công nghiệp đường sắt được trích tối đa 20% thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp để lập Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp.

Việc sử dụng Quỹ này theo quy định của pháp luật về KHCN và đổi mới sáng tạo, pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Ngoài ra, các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động KHCN phục vụ phát triển công nghiệp đường sắt được áp dụng các chính sách sau đây:

Tổ chức, cá nhân chủ trì hoạt động KHCN phục vụ dự án được quyết định việc đấu thầu hạn chế, chỉ định thầu, đặt hàng, giao nhiệm vụ để lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ, hàng hóa;

Miễn thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn thuế thu nhập cá nhân từ việc thực hiện nhiệm vụ KHCN phục vụ dự án;

Doanh nghiệp được hưởng ưu đãi như doanh nghiệp công nghệ cao theo quy định của pháp luật về công nghệ cao trong thời gian thực hiện nhiệm vụ KHCN;

Nhận hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước để mua sắm, vận hành máy móc, thiết bị phục vụ thực hiện nhiệm vụ theo quy định của pháp luật về khoa học và công nghệ.

Các tổ chức, cá nhân tham gia đào tạo phát triển nguồn nhân lực công nghiệp đường sắt được hưởng các chính sách theo quy định của pháp luật về công nghệ cao được quy định rõ tại khoản 4 Điều 39.

Với lịch sử trên 100 năm hình thành và phát triển, hệ thống đường sắt Việt Nam đang tụt hậu cả về hạ tầng, thông tin tín hiệu và đầu máy toa xe.

Nhân lực - yếu tố quyết định sự phát triển công nghiệp đường sắt

Ông Nguyễn Tiến Thịnh, Phó cục trưởng Cục Đường sắt Việt Nam (Bộ Xây dựng) cho biết, để tạo hành lang pháp lý, nhằm huy động nguồn lực tham gia đầu tư phát triển đường sắt; rút ngắn thủ tục đầu tư, đảm bảo công khai, minh bạch; đẩy mạnh ứng dụng KHCN, thúc đẩy chuyển giao công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực trong ngành đường sắt.

Ngày 27/6, Quốc hội đã thông qua Luật Đường sắt (thay thế Luật Đường sắt năm 2017) với nhiều đổi mới, có những cơ chế, chính sách đột phá cho phát triển đường sắt.

Hiện nay, Cục Đường sắt Việt Nam đang tiếp tục tham mưu xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thi hành Luật Đường sắt để bảo đảm các cơ chế, chính sách được áp dụng hiệu quả trong thực tế.

Ông Nguyễn Tiến Thịnh cũng cho biết, nhằm thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số và đảm bảo tính đồng bộ giữa hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng số theo tinh thần Nghị Quyết 57. Trong thời gian tới, Cục Đường sắt Việt Nam tiếp tục hoàn thiện các mục tiêu sau: Hoàn thành việc liên thông, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ sở dữ liệu đã có (phương tiện, người điều khiển, vận tải, an toàn) để tạo thành một Kho Dữ liệu Đường sắt tập trung (Data Warehouse).

Xây dựng tọa độ các tài sản kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt (KCHTĐS) giúp quản lý và khai thác hiệu quả tài sản KCHTĐS. Nghiên cứu xây dựng hệ thống phân tích dự báo rủi ro, từ đó đưa ra các giải pháp, để góp phần giảm thiểu số vụ tai nạn/sự cố giao thông đường sắt. Phấn đấu đạt 100% thủ tục hành chính công trực tuyến thuộc thẩm quyền của Cục được thực hiện toàn trình.

Luật Đường sắt 2025 bổ sung các quy định nhằm phát triển và ứng dụng công nghệ số trong lĩnh vực đường sắt (Ảnh minh họa: AI tạo).

Đánh giá về nguồn nhân lực cho phát triển đường sắt, ông Lê Trung Thành, Vụ trưởng Vụ KHCN, môi trường và Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) cho rằng, đường sắt tốc độ cao là dự án hạ tầng lớn nhất trong lịch sử Việt Nam, đòi hỏi nguồn nhân lực quy mô lớn và có trình độ đặc thù. Từ thiết kế, xây dựng, chế tạo thiết bị đến vận hành, bảo trì, tất cả đều cần đội ngũ được đào tạo bài bản, hiểu sâu về công nghệ đường sắt hiện đại.