Thành phố Hà Nội có gần 10.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghệ thông tin, công nghiệp điện tử với tổng doanh thu khoảng 12,8 tỷ USD. Trong ảnh: Sản xuất linh kiện điện tử tại Công ty TNHH Katolec Việt Nam (Khu công nghiệp Quang Minh). Ảnh: Đỗ Tâm

Sự bứt phá rõ rệt

Bộ Chỉ số đánh giá chuyển đổi số (DTI) của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được Bộ Thông tin và Truyền thông, nay là Bộ Khoa học và Công nghệ, ban hành, thực hiện công bố kể từ năm 2020. DTI gồm 3 hạng mục: Quốc gia, bộ và tỉnh.

Trong đó, DTI quốc gia gồm 12 chỉ số được chia thành 3 trụ cột là chính phủ số với 4 chỉ số thành phần; kinh tế số gồm 3 chỉ số thành phần và xã hội số gồm 5 chỉ số thành phần.

Tương tự, DTI của các tỉnh được cấu trúc theo 3 trụ cột là chính quyền số, kinh tế số và xã hội số, gồm 8 chỉ số chính với 47 chỉ số thành phần. 8 chỉ số chính được phân thành nhóm chỉ số nền tảng chung và nhóm chỉ số về hoạt động.

Nhóm chỉ số nền tảng chung gồm 5 chỉ số chính là: Nhận thức số; thể chế số; hạ tầng số; nhân lực số; an toàn thông tin mạng. Nhóm chỉ số về hoạt động có 3 chỉ số chính gồm: Hoạt động chính quyền số, hoạt động kinh tế số, hoạt động xã hội số.

Về phương pháp thu thập đánh giá DTI, với các bộ, tỉnh được thực hiện dựa trên 2 loại số liệu là đo lường tự động bằng hệ thống (tự động) với 20% chỉ số đo lường tự động, chiếm 26% tổng điểm DTI và dựa trên số liệu thống kê báo cáo (các bộ, tỉnh sẽ được cấp 1 tài khoản truy cập hệ thống dti.gov.vn để báo cáo số liệu, dữ liệu và Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ thẩm định với tài liệu kiểm chứng kèm theo (có xác nhận của cấp có thẩm quyền). Việc thu thập, đánh giá DTI được thực hiện hoàn toàn trực tuyến.

Căn cứ theo Bảng xếp hạng mức độ chuyển đổi số năm 2024 của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Hà Nội đứng thứ nhất với 0,8241 điểm. Trong đó, trụ cột chính quyền số, Hà Nội đạt 0,8032 điểm; trụ cột kinh tế số, đạt 0,9145; trụ cột xã hội số đạt 0,8860 điểm. Các địa phương gồm Huế, Hải Phòng, thành phố Hồ Chí Minh, Thanh Hóa lần lượt giữ vị trí trong nhóm 5 tỉnh, thành phố dẫn đầu cả nước về chuyển đổi số.

Cùng với việc đứng thứ nhất về DTI cấp tỉnh, Hà Nội dẫn đầu về 4 chỉ số chính là nhận thức số, thể chế số, hoạt động kinh tế số và hoạt động xã hội số. Trong số này, hai chỉ số nhận thức số và thể chế số đều đạt số điểm tuyệt đối (1.000 điểm) - tuy nhiên, hai chỉ số này có nhiều địa phương cùng đạt điểm tuyệt đối cho thấy nhận thức và hành động của chính quyền đã có chuyển biến rõ rệt và đạt hiệu quả. Riêng với hai chỉ số hoạt động kinh tế số (0,9250 điểm) và hoạt động xã hội số (0,8127 điểm), Hà Nội có sự bứt phá rõ rệt và cách biệt với các tỉnh, thành phố xếp hạng phía sau.

Hà Nội đang đi đúng hướng

Trải qua các năm, chỉ số DTI Hà Nội sự tiến bộ rõ rệt. Cụ thể, nếu như năm 2020, trong lần xếp hạng đầu tiên, Hà Nội đứng thứ 43; năm 2021, đứng thứ 40; năm 2022 đứng thứ 24; thì đến năm 2023 Hà Nội bứt tốc, tăng 18 bậc, vào nhóm 10 địa phương dẫn đầu, ở vị trí thứ 6/63 tỉnh, thành phố. Đến bảng xếp hạng năm 2024 được công bố vào thời điểm sau sáp nhập các tỉnh, thành phố (1-7-2025), Hà Nội vươn lên vị trí số 1/34 tỉnh, thành phố.

Phân tích về nguyên nhân Hà Nội vươn lên số 1 về chuyển đổi số, các chuyên gia cho rằng, trước hết có nguyên nhân khách quan, trong đó các địa phương thuộc nhóm đầu về chuyển đổi số như Đà Nẵng, thành phố Hồ Chí Minh sáp nhập với các tỉnh khác. Còn theo bảng đánh giá xếp hạng chỉ số chuyển đổi số cấp tỉnh năm 2024 gồm 63 tỉnh, thành phố của Bộ Khoa học và Công nghệ đồng thời phát hành thì Hà Nội xếp thứ 4/63 địa phương.

Thứ bậc của Hà Nội trên bảng đánh giá xếp hạng có chuyển biến tích cực nhờ các yếu tố phát triển kinh tế số, xã hội số. Như đã nêu ở trên, chỉ số DTI dựa trên 3 trụ cột, thì có 2 trụ cột (kinh tế số và xã hội số) Hà Nội đạt điểm số cao, cách biệt với địa phương xếp thứ hai và trong nhóm 5 địa phương dẫn đầu. Trong các chỉ số thành phần quan trọng, thì riêng chỉ số hoạt động kinh tế số và hoạt động xã hội số, Hà Nội cũng tiếp tục đạt điểm số cao, cách biệt với các địa phương khác.

Thực tế, các số liệu cho thấy, chỉ số phát triển kinh tế số của Hà Nội (năm 2023) đạt 17,5%, trong đó thành phần kinh tế số lõi chiếm 11,9% - cao hơn so với thành phố Hồ Chí Minh (8,6%). Nghiên cứu của Trường Đại học Kinh tế quốc dân cũng cho thấy, đóng góp của kinh tế số vào Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) của Hà Nội năm 2023 đạt 23,5%, vượt trội so với thành phố Hồ Chí Minh (gần 10%) và mức trung bình cả nước (9,7%).

Cũng theo các chuyên gia, các chỉ số liên quan đến kinh tế số, xã hội số của Hà Nội đạt điểm số cao và cách biệt trước hết là Hà Nội có lợi thế tự nhiên, là Thủ đô có dân trí cao, đồng đều, có các hoạt động kinh tế - xã hội diễn ra sôi động. Song, phải kể đến nỗ lực của các cấp chính quyền trong việc thúc đẩy, triển khai các hoạt động kinh tế số, xã hội số.

Từ năm 2023, Hà Nội đã triển khai hàng loạt hoạt động thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, bắt nguồn từ quận Hoàn Kiếm (trước đây) và sau đó mở rộng ra nhiều địa phương. Thành phố phối hợp với các doanh nghiệp, ngân hàng triển khai các mô hình chợ 4.0 thanh toán không dùng tiền mặt. Cùng với đó, Hà Nội cũng thúc đẩy việc thanh toán không dùng tiền mặt trong các hoạt động trên địa bàn, tại các cơ quan nhà nước...

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong, các kết quả đạt được cho thấy, Hà Nội đang đi đúng hướng và đạt tốc độ khá ấn tượng về phát triển kinh tế số. Các lĩnh vực phát triển mạnh là doanh nghiệp số, dịch vụ công trực tuyến và thương mại điện tử. Chẳng hạn, doanh thu bán lẻ trực tuyến của Hà Nội hiện chiếm gần 13% tổng mức bán lẻ hàng hóa, tăng gấp đôi so với năm 2020. Hà Nội có gần 10.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghệ thông tin, công nghiệp điện tử với tổng doanh thu khoảng 12,8 tỷ USD, thu hút hơn 207.000 lao động…

Trong nỗ lực thúc đẩy phát triển kinh tế số, mới đây, triển khai hưởng ứng Ngày Chuyển đổi số quốc gia 10-10, Hà Nội tiếp tục triển khai mô hình “Tuyến phố thương mại 4.0 - Không dùng tiền mặt”, “chợ số” cho các tiểu thương, hộ kinh doanh; khuyến khích thanh toán bằng mã QR, đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử. Hà Nội cũng ban hành Kế hoạch triển khai chương trình “Gian hàng số - Nâng tầm thương nhân Thủ đô”.

Theo đó, thành phố sẽ mở “Gian hàng sản phẩm Thủ đô Hà Nội” trên sàn thương mại điện tử Shopee. Đây được coi là giải pháp đột phá trong phát triển kinh tế số của Hà Nội, góp phần hiện thực hóa mục tiêu đưa tỷ trọng kinh tế số trong GRDP của thành phố đạt 30% vào năm 2025 và 40% vào năm 2030.

Đặc biệt, HĐND thành phố vừa thông qua 6 nghị quyết nhằm thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Các nghị quyết này khi được thực thi tốt chắc chắn sẽ tạo hành lang pháp lý quan trọng, khơi thông các nguồn lực để Thủ đô bứt phá.

Trong phát biểu mới đây, Phó Chủ tịch UBND thành phố Trương Việt Dũng cho biết, Hà Nội đã xác định rõ tầm nhìn, sứ mệnh dẫn đầu về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia. Thành phố đã thông qua chi 4% ngân sách cho phát triển khoa học công nghệ (cao hơn so với mức chi của cả nước là 3%), cho thấy quyết tâm của thành phố với lĩnh vực này và coi đó là động lực, giải pháp cho phát triển kinh tế số, xã hội số quyết định tăng trưởng GDP đạt hai chữ số.
Nguồn: Hà Nội mới